Zor strateji kararları almaya ilişkin ipuçları
İpucu #1: Gruplara teklifleri ayrı ayrı geliştirecek kadar uzun süre vermeyin
Birçok grup, küçük gruplara kampanya teklifleri geliştirmek, düzeltip son şeklini verdikten sonra da gelip sunmak için uzun zaman dilimleri verir. Örneğin, bir strateji belirleme toplaşmasında gruplara bir kenara çekilip, planlarını geliştirmeleri için yarım gün verilir. Bu çoğu kez bir hatadır, çünkü bu süre içerisinde insanlar “kendi” tekliflerine büyük emek verirler.
Bir karar vermekteki amaç insanların “kendi” tekliflerinden vazgeçip, bunun grubun teklifi olmasına izin vermesidir; bu da egolarından soyutlanmaları sayesinde olabilir.
İnsanlara bir teklif üzerinde çalışmaları için daha kısa süreler vererek soyutlanmalarına yardımcı olabilirsiniz. Sonra, geri gelip buldukları şeyleri büyük gruba sunmalarını ve geri bildirim paylaşımında bulunmalarını isteyin. Ancak bunun ardından, geri gidip fikirleri daha geliştirebilirler.
İpucu #2: Çok fazla büyük grup kararından kaçının, çok sayıda küçük grup kullanın
Bu özellikle sürecin ilk başlarında geçerlidir. Çoğu karar verme süreci çok sayıda küçük grupla daha verimlidir. Küçük gruplar daha çok insanın konuşmasına, kendisini ifade etmesine ve insanların birbirlerini gerçekten dinlemesine imkân sunar. Bu durum, grup karar verirken çok faydalıdır.
Büyük gruplara alternatif olarak şunlar düşünülebilir:
- Birer görev üstlenen küçük gruplara ayırmak
- Düşünce ve geri bildirim almak için birleştirmek (HAŞIR NEŞİR OLMAK)
- İnsanlardan gerçekleştirebilecekleri eylemlere dair sadece konuşmak yerine, sergilemek amacıyla skeçler hazırlamasını istemek; (HİCİVLER)
- Herkesi bir noktada buluşturmak için Kâğıt Tabak görevi veya Müttefik Yelpazesi gibi planlama araçlarını kullanmak (BİR KAMPANYA PLANI NASIL HAZIRLANIR: KAĞIT TABAK ÇALIŞMASI, MÜTTEFİK YELPAZESİ).
İpucu #3: Büyük kararlardan önce önemi daha az olan diğer kararları verin
Karar vermek bir alışkanlıktır. Küçük kararlar vermeye alışan gruplar, iyi karar verme alışkanlıkları konusunda bir rutin edineceklerdir: Uzlaşma, erteleme, dinleme, kendini ifade etme ve birbirine saygı gösterme. İlk başta küçük ve ikincil derecede kararlar vermek, büyük kararlar vermeyi kolaylaştıracaktır.
Örneğin, bir strateji oturumunda kolaylaştırıcı, yeni grup için kasıtlı olarak birçok “karar-verme” anı yaratabilir, çünkü küçük şeyler bile fark yaratabilir:
- Gruptan bir sonraki aranın ne kadar olacağına karar vermesini isteyerek: 15 dakika? 20 dakika? 30 dakika?
- Gruba Battaniye Oyunu veya Görevler Menüsü gibi karar vermeyi de içinde barındıran bir fiziksel aktivite yaptırarak (STRATEJİ NEDİR? HER DURUMA UYGUN BİR ARAÇ: BATTANİYE, GÖREVLER MENÜSÜNÜ KULLANARAK: BAŞKALARININ ETKİNLİĞİNİZDE YER ALMASINI NASIL SAĞLARSINIZ)
- Gruptan bir sonraki kampanyayı seçerken dikkate alınacak beş önemli ölçüte karar vermesini veya bir sonraki kampanyada odaklanmak istediği ilk üç soruna karar vermesini istemek.
İpucu #4: Üzerinde anlaşılan alanları her fırsatta doğrulayın
Kolaylaştırıcılar grubun anlaşmaya yaklaştığı anları fark etmelidir. Bir kampanyada atölye grupları kampanya fikirlerini paylaşmak için büyük gruba geri dönerler. Mesela yukarıdaki senaryoda, gruplar çok farklı planlar sunarken aynı hedefle ve en az iki benzer taktikle geri dönebilirler. Bu kolaylaştırıcının anında doğrulamasını gerektiren bir durumdur. Bu sayede grubun paylaşılan fikir ve değerlerden güç alması kolaylaşır. Benzer düşünce tarzları sergilemek grup üyelerinin birbirine bağlı kalmasını sağlar.
İpucu #5: Kararı vermeden önce “test edin”
Karar verme bir andan ibaret değildir, her grubun kendi yöntemiyle attığı bir adımlar silsilesidir. Bir adım insanların başkalarının ne düşündüğüne dair bir anlayış geliştirmesini gerektirir. Büyük grup tartışmalarında bu gerçekleşir, fakat bunu yapmanın en hızlı yollarından biri dotokrasi (noktakrasi) adlı bir alıştırmadır.
Dotokrasi alıştırması için: Her bir farklı kampanyanın adını duvara asın. Sonra herkese üçer tane etiket (bu alıştırma için çoğunlukla küçük yuvarlak nokta şeklinde etiketler kullanılır, adı bu yüzden “dotokrasi”dir) veya işaret kalemi (nokta koymak için) verin. Böylece insanlar istedikleri seçeneğin yanına etiket yapıştırabilir veya nokta koyabilir. Aynı kampanyaya defalarca oy verebilir, noktaları farklı kampanyalara dağıtabilir ya da hiç nokta kullanmayabilirsiniz.
Bu süreç çoğu grup için faydalıdır, çünkü bireylerin kendi önceliklerini derinlemesine düşünmesi ve grubun bir bütün olarak nasıl düşündüğünü görmesi için iyi bir yoldur. Bu bir karar değildir, gruba bireylerin nasıl düşündüğünü gösterir ve gruba bir kararı vermeye çalışmadan önce “test etme” şansı verir.
İpucu #6: Eğer başka bir sorun varsa önce onu halledin
Bir kampanya hakkında karar vermek yeterince zordur, ama grup başka bir şey hakkında gerçekten kavga hâlindeyse (bir sürtüşme, kişiler arası çatışma veya güç dinamikleri vb.), durum çok daha zorlaşır. Mümkünse kampanyaya ilişkin bir karar vermeden önce bu sorunları çözün. Eğer çözemiyorsanız, bu sorunu karardan ayrı tutmak için elinizden geleni yapın. Eğer yapmazsanız, söz konusu başka sorunlar tüm kampanyayı etkileyebilir. İhtiyaç hâlinde, alternatif çatışma önlemlerini değerlendirebilirsiniz:
- Açıkça konuşma oturumlarında, bireyler, tüm grubun duyması gereken ve önemli buldukları konularda düşüncelerini açıkça dile getirebilirler
- Eğer mesele sadece yüksek gerilimse, insanlara grup içindeki uyuşmazlıkları ifade etmek için mizah ve eğlenceden yararlanma imkânı veren ekip türlerini veya diğer araçları kullanın
- (Araları tamamen bozulmuş gibi görülebilecek) iki kişinin odanın ortasına gelip birlikte oturduğu bir fanus oluşturun. Grubun şefkatli ilgisi altında iletişim kurmalarını ve sorunu çözmeye çalışmalarını isteyin. Bu herkese gruptaki farklı görüşleri dinleme şansı verir ve çoğu kez gizli kalmış çözümleri ortaya çıkarır
- Odanın dışındaki insanlarla konuşun; buna aracılar, mekânın dışındaki iletişim kanalları ve diğer uygun kişiler de dahildir
Bu ipuçlarını kullanarak kampanya teklifleri hakkında bir karar vermeyi amaçlayan iki saatlik bir oturum örneği aşağıda verilmiştir (tekliflerin zaten hazırlandığı varsayılmıştır):
- Her bir kampanya teklifinin büyük gruba sunulması (15 dakika)
- Küçük gruplar dönüşümlü olarak her bir teklifi inceleyerek, sorular sorarak ve geri bildirim vererek her bir kampanya teklifi üzerinde biraz zaman harcar (30 dakika)
- Dotokrasi: Hangi kampanyayı istiyorsunuz? (10 dakika)
- Ara (10-20 dakika? Uzunluğuna grubun karar vermesi isteyin)
- Büyük grup: Dotokrasi sonuçlarını değerlendirin, tepkilerini öğrenin? (10 dakika)
- Küçük grup: Sizce grup şimdi ne yapmalı? (15 dakika)
- Büyük grup: Son karar (20 dakika)
- Grubu takdir ederek yapılan bir kapanış