İVME NASIL OLUŞTURULUR?

Bir hareket inşa ederken bazen boşa kürek çekiyormuş gibi hissederiz. Yerinden oynatması çok zor, büyük güçlere abanıyoruz. Bazen de bir şeye başlarız ve o kadar hızlı harekete geçer ki, yokuş aşağı koşuyormuşuz gibi gelir. Bazen de olayların istediğimiz doğru yönde seyretmesine yardım edebilmek için enerji harcayarak, olan bitene ayak uydurmak için koştururuz. İşimiz neye benzerse benzesin, ihtiyacı olan hep aynı şeydir: İvme.

 

Peki grupların ivme kazanmasına yardımcı olacak şeyler nedir? İşte dünya genelinden birkaç ders.

Yaygın olarak benimsenmiş toplumsal değerlerle bağ kurun

Ürdün, Amman’da iki örgütleyici Omar ve Hiba, We Get Together: Hepimiz toplu taşıma hakkına sahibiz (النقل العام حقنا جميعاً ـ معاً نصل) adlı yerel bir iklim değişikliği grubu kurdular. 350’nin Küresel Eksen Değişimi’ne katıldıktan sonra, iklim değişikliği alanında çalışacak yerel bir kampanya oluşturmaya giriştiler.

Sorun, iklim değişikliğinin Ürdün’de yaygın olarak konuşulan bir konu olmamasıydı. Çok az sayıda gazeteci iklim değişikliğine değiniyordu ve çevre alanında hareket oluşturmanın uzun bir geçmişi de yoktu.

Bu yüzden, Omar ve Hiba, insanlar için en önemli sorunlarla bağlantı kurmanın bir yolunu aradı. Toplu taşımadaki altyapı eksikliğinin, yoksul Ürdünlüler için özel araba almaktan başka bir seçenek kalmaması demek olduğunu gördüler. Bunun sonucunda ise muazzam hava kirliliği ve sera gazı salımı ortaya çıkıyordu.

Konuyu ele alırken, yaygın olarak paylaşılan değerleri seçtiler. Kampanyayı sadece kendi değerleri olan iklim değişikliğine dayandırmak yerine, başka insanların değerlerinden de yola çıkarak kampanyaya yeni insanlar kazandırdılar. Kampanya iklim değişikliğiyle ilgiliydi, fakat insanları toplu taşıma eksikliğinden kaynaklanan sorunlar: Sağlık sorunu ve ekonomik adaletsizlik gibi toplumsal sorunlar temelinde kampanyaya dâhil ettiler.

Otobüs kullanan insanlarla ve işbirliği yapılan örgütlerle konuştuktan sonra, hükümetin toplu taşımaya ilişkin yatırım politikalarını değiştirmek ve iklim değişikliği meselesi etrafında büyüyen bir enerji toplamak için tüm şehir çapında başarılı bir kampanya yürütüyorlar.

Mevcut politikalarca çiğnenen, yaygın olarak benimsenmiş toplumsal değerler nelerdir? Sizin meselenize de bağlanabilecek, henüz yararlanmadığınız değerlerden bazıları neler? Hareketiniz yaygın olarak benimsenen toplumsal değerlerin önde gelenlerini kucaklayacak şekilde nasıl büyüyebilir?

 

En az iki eylemi önceden planlayın

Bazen, kendi zararımıza olacak şekilde, tek bir büyük eylemi örgütlemeye odaklanırız. Eylem başarılı olursa, bittiği zaman insanlar “Sırada ne var?” diye sorarlar. Fakat bir çok seferinde somut bir cevabımız olmaz.

350 örgütleyicisi Nicole Oliveira, Brezilya’da kaya gazı çıkarma şirketlerinin sömürüsünü büyük bir koalisyonla birlikte durdurmaya çalışıyordu. Hükümetin kaya gazı çıkarma şirketlerine toprak haklarını (yerlilerin toprakları dâhil) satacağı 7 Ekim için büyük eylem planları vardı.

Ama tek bir eylem planlamanın yeterli olmayacağını biliyorlardı. O durumda, hükümet sadece eylemlerinin geride kalmasını bekleyebilir ve de beklerdi. Bunun için, önceden başka eylemler de planladılar: Bir ay öncesinde, 20 Eylül’de (uluslararası arabasız gün), 20.000’in üzerinde kişinin katıldığı maraton/bisiklet sürme/yürüme etkinliği. Ayrıca, geleneksel Afrika dinlerinden insanlarla da bir yürüyüş düzenlediler. Eylemin bir hafta öncesinde ise uluslararası dayanışma günü planladılar.

Tüm bu planların hazırlıklarını önceden yaptılar. Farklı insanlarla ve kitlelerle nasıl bağlantı kurabileceklerini önceden düşündüler. Her eylemin kendi içinde bir değeri vardı. Fakat asıl güçleri, birlikte ele alındıklarında, insanların bir şeyin parçası olduklarını hissetmelerine yardımcı olmaları; bir kişi Eylül’deki yürüyüşü tamamladığında, sonraki yaklaşan eylemlere davet edilir.

Bu kilit öneme sahiptir: Bir eylemi bitirdiğimizde, insanları bir diğeri için hazırlıyoruz. İlk eylem bittiğinde, insanları ileri taşımak için bir şeylere sahibiz. Bu bir ivme hissi yaratır.

Tabii yapılacaklar sadece bu büyük toprak hakkı satışından öncesiyle de sınırlı değil. Sonrası için de planları var. 7 Ekim sonrasına da, kazansalar da kaybetseler de, etkinlikler organize ederek, insanları hareketin devam edeceği fikrine hazırladılar.

Geleceğe dair bir etkinlik takvimi oluşturmak biraz cesaret ister. Eylem tamamen netleşmeden bile takvime eklemek, örgütleme kapasitemize güvendiğimizin işaretidir. Tüm etkinliklerin olduğu bir takvim nasıl oluşturulur veya en azından art arda gelen iki eylem nasıl planlanır?

Eylemlerinizde bilinmezin geriliminden yararlanın

Yukarıdaki örnek ivme yaratmak için başka bir yola işaret ediyor, bu da bilinmeyenin yarattığı gerilimden faydalanmaktır.

Zaman zaman kampanyamızın doğal olarak gerilim yaratan tarihleri olur. Ama kampanyamızda bu tür tarihler olmadığında (veya bazen olduğunda bile), güçlü bir tavır alarak, kendi eylemlerimizi bilinmezlikten gelen gerilim içerecek şekilde tasarlayabiliriz.

Bunlar gerçekten güçlü, tırmandırılan eylemler olabilir. Almanya ve çevresindeki iklim değişikliği örgütleyicileri dünyadaki en büyük kömür ekskavatörlerinin (Bagger 288) faaliyetini durdurmak için planlarında böyle bir muallaklıktan faydalanmaya karar verdiler. Niyetlerini İnternet sitelerinden açıkça duyurdular: “14 Ağustos’tan 16 Ağustos’a kadar, yüzlerce insanla birlikte, Köln civarındaki linyit çıkarma alanındaki madenleri bir Sivil İtaatsizlik eylemiyle durduracağız.”

Planları lojistik olarak zorlayıcı olmasına rağmen açıktı: Hafriyat makinelerini durdurmak için yüzlerce insan getirmek. İvmenin artmasına katkıda bulunmak için, önceden birden çok eylem planladılar, bunlar arasında insanlara sivil itaatsizlik eyleminde bulunacaklarına dair bir “niyet bildirisi” imzalatmak da vardı. Ayrıca insanların bir araya geleceği, birbirlerini tanıyacağı, harekete dair güven duygusu yaratılacağı ve iklim kaosunu önlemek için neler yapılabileceğinin öğrenileceği kapsamlı bir iklim kampı düzenlemek üzere güçlerini birleştiren Degrowth Yaz Okulu gibi müttefiklerle işbirliği yapıldı.

Ne olacaktı? Müttefiklerin, medyanın ve halkın cevabını merak ettiği soru buydu. Buradaki cesaret insanlara çekici gelmişti. İlgi ve merak uyandırmış, ivme yaratmıştı.

Sonunda, cesaret isteyen bu sivil itaatsizlik eylemine neredeyse 1.500 kişi katıldı ve Renanya madeninde (https://350.org/ende-gelande-wrap-up/) üretimi durdurarak Avrupa’nın en büyük CO2 salımı kaynağını kapattılar.

Riskleri değişen düzeylerde gerilim yaratmanın bir sürü yolu var: 350 Yeni Zelanda, Trans-Pasifik Ortaklığı Anlaşması’nın (TPPA) gizli tutulan görüşme metinlerini ifşa etmek için yürütülen bir kampanyayla güç birliği yaptı. Bu kapsamda, metinleri açığa çıkarmak için devlet dairelerinde barışçıl ve şiddetsiz bir şekilde demokratik “arama ve ek koyma” haklarını kullanacaklarını duyurdular. Başka kampanyalarda ise yine bir gerilim yaratma yolu olabilecek piyangolar düzenlendi.

Sadece aktörleri değil, diğer müttefikleri de cezbedecek kadar gerilim yaratabilmiş diğer eylemler neler? Bu eylemleri tasarlamak cesaret ve yaratıcılık isteyebilir – grubunuzun yaratıcılığını ortaya çıkarmanın ve yeni eylem biçimlerini deneyimlemesini sağlamanın yolları nedir? Bilinmeyenin geriliminin dahil olduğu neleri deneyebilirsiniz?

 

Başkalarının ilgi çeken etkinliklerinde eylemler planlayın

Kanadalı örgütleyici Cam Fenton, politik bağlamlarını “Çöken petrol fiyatları, bu yaz gerçekleşen tarihi orman yangınları ve sonunda iklim değişikliğinden bahsetmeye hazır gibi görünen bir medya ile birlikte, yaklaşan Kanada seçimlernde iklim değişikliğinin öncelikli ve merkezî bir konu hâline gelmesi için büyük bir fırsata sahibiz. Ama sera gazı salımları ve sıcaklıklar artsa da, Kanadalı siyasi partilerin değişim azmi yerinde sayıyor”.

Amaçları medyanın ve kamusal tartışmanın sınırlarını ileriye itmekti. Kendi eylem ve etkinliklerini düzenleyebilirlerdi; bu durumda belki konuya dair farkındalığı olan bir avuç medya, etkinliklere yer verip iklim değişikliği sorununu seçime bağlayabilirdi. Ama çoğu seçilmiş liderin, iklim değişikliğini tam anlamıyla ele almaya isteksiz olduğunu, çoğu medyanın da onlarla aynı yoldan gitmeye gönüllü olduğunu düşünen 350 Kanada, farklı bir strateji seçti: İlginin zaten odaklandığı yere gitmek.

Stratejileri: Adayların halka açık etkinliklerini takip etmek ve onların sözünü keserek, iklim değişikliği hakkında konuşmak. (Aynı hedefe gittiği her yerde aynı mesajla baskı yaparak işleyen bu taktiğe genellikle “guguklu kuş oyunu” denir). Basını veya halktan bir kitleyi toplamak zorunda değillerdi, bunlar zaten orada hazırdı. Bunun yerine “sadece” politikacıların halka açık etkinlik programlarını öğrendiler ve sonra içeri sızdılar.

Muhafazakar Başbakan Stephen Harper’ın halka açık bir etkinliğinde içeri sızmayı başaran aktivistler tarafından hedef alındığı zaman olduğu gibi, bu taktik işe yaradı. Yerel iklim aktivistleri ve destek veren oluşumlar dışarıda bir destek mitingi düzenlediler. İçeriye ise iki kişi gizlice girip “Oyunu İklim Adaletine Ver” yazılı pankartlar kaldırdılar. Anında dışarı çıkarıldılar ama fotoğrafları İnternette virüs gibi yayıldı, hatta parti liderleri konuya dair tweetler attı. (Daha fazlası için: https://350.org/crashing-harpers-campaign/)

Eylemin örgütleyicilerinden biri olan Aurore Fauret konsepti şöyle anlatıyor: “Mesele karşı koyuşun derinliğini göstererek ivme kazandırmak.” Bu onların büyük ölçüde işine yaradı, çünkü basının ilgisini çekmek için kendi kabiliyetlerine bel bağlamak yerine basının zaten hazır bulunduğu yerlerde boy gösteriyorlardı.

Daha geniş olarak ele alırsak, bu zaten ilgi çeken etkinliklerin olduğu yerlere gitme konseptinin daha çatışmasız şekillerde gerçekleştirildiği de oldu: Kamuoyunda tanınan şarkıcıları konserlerinde iklim değişikliği konusunda bir mesaja yer vermeye ikna etmek veya bir bahar bisiklet sürüşünün örgütleyicilerini eylemlerine iklim değişikliği mesajı katmaya ikna etmek gibi.

İlginin hâlihazırda odaklandığı, yaklaşan toplumsal, kültürel veya siyasi etkinlikler nelerdir? Aralarında devralarak veya destekleyici bir rol oynayarak temas edebileceğiniz bazı etkinlikler var mı? Bunlar bize yeni ilişkiler kurma ve enerji toplama noktasında nasıl yardımcı olabilir?

 

İlgilerinin devam etmesini sağlamak için insanlara belirli sorumluluklar verin

İnsanlara bir sonraki adım için somut bir şeyler sunmamak kadar hızlı ivme kaybettiren çok az şey vardır. Potansiyel yeni üye ve liderler kaybedebiliriz, buna ek olarak, bir istikametimizin olmaması umutsuzluk, tükenmişlik ve çaresizlik hislerine yol açabilir.

İlişkilerimizin kalitesini nasıl arttıracağımızı ve başkalarını çalışmalar konusunda daha büyük sorumluluk almaya nasıl davet edeceğimizi düşünmemiz gerekir. Örneğin, birebir görüşmek için zaman yaratmak, güçlü oldukları noktaları ve en son eylemde onları çeken şeyin ne olduğunu öğrenmek. Birlikte, ekibi daha güçlü hâle getirmek için çalışmalarınıza ne gibi katkılarda bulunabileceklerini araştırın; yaklaşan bir topluluk etkinliğinde veya dinî bir toplulukta bulunabilirler mi, ya da bir toplu sanat çalışması oturumunu toplamak için mevcut bir üyeyle birlikte çalışabilirler mi?

Güney Afrikalı örgütleyicilerden Ferrial, sadece insanlarla bir arada oturmanın nasıl bir başlangıç süreci olabildiğini şöyle anlatıyor: “İyi örgütlenmemiş bölgelerde aktivizm deniyoruz. Birlikte çalıştığımız insanların çoğu politikaya o kadar da ilgi duymuyor, bu yüzden örgütlemeyi ağırdan almamız gerekiyor. Genellikle çok sıradan bir başlangıç yapıyoruz, “Birlikte kahve içeceğiz, lütfen siz de buyrun,” gibi. Bu noktadan sonra, yavaş bir geçişle konuyu iklim değişikliği sorunlarına getirip, çekirdek bir ekibe katılmak isteyip istemediklerini soruyoruz. Eğer konu ilgilerini çektiyse, ekibe dahil olmak isteyebilirler. Ama sonra bir grup oluşturmak için onlarla beraber çalışmak ve çok küçük kampanyalarla yola çıkmak gerekiyor.”

Her adımda istekler büyür: Kahve içmek, çekirdek ekibe katılmak ve sonra bir başlangıç kampanyası yürütmek. Her bir aşamada ilgilenmeye devam etmek için atabilecekleri farklı belirli adımlar teklif ederiz; sadece eylemler değil, aynı zamanda liderliğin parçası olan görevleri üstlenmek, diğer insanları üye yapmak, veritabanı konusunda destek olmak gibi insanlarla teması sürdürecek her şey olabilir.

Siz insanlara daha fazla liderlik üstlenmeleri konusunda nasıl yardımcı oluyorsunuz? İnsanlarla oldukları noktada nasıl tanışıyorsunuz ve sonra onlara somut görevler vermek için ilgi alanlarını ve becerilerini keşfetmelerine nasıl yardımcı oluyorsunuz?