Eğitim

Mekana dair: Oyunun, katılımcıların tek sıra yan yana dizilebilecekleri ve önlerinde birkaç adım atabilecekleri boş mesafe olan bir yerde oynanması tavsiye edilir.

Parata, gündelik hayata dair pratikler vasıtasıyla iklim değişikliğinin yarattığı sorunları ele alır. İklim değişikliğinin etkilerinin toplumun farklı kısımları ve sosyo-ekonomik düzeylere göre nasıl farklılık arz edeceğini keşfetmenin güvenli bir yoludur. Oynanan oyunun değerlendirmesi, iklim adaleti kavramını irdelemek için önemli bir alan açar.

Oyun, Parata adında küçük bir ülkede geçer. Parata tarımsal toprak ve doğal kaynak açısından zengin hayali bir ülkedir.

• Oyunu oynamak için 1 hikayeci (kolaylaştırıcı) ve en az 12 katılımcı olmalı.
• Olacakların genel akışını anlatın. Ardından, her katılımcı desteden bir gizli rol kartı seçer. Rol kartlarının üzerinde farklı gelirlere, etnik kökenlere ve statüye sahip kişiler hakkında bilgi vardır. Toplamda birbirinden farklı 13 rol kartı var. Daha fazla rol yazabilir veya mevcut kartları çoğalta da bilirsiniz; nihayetinde farklı oyuncular aynı rolü farklı yorumlayacaklardır.

 

Roller:

 

• Ailenizden kalan petrol şirketinin yöneticisisiniz. Zenginsiniz, aileniz aslen Britanyalı ve başkent San-Parta’da yaşıyorsunuz.

• Başkent San-Parta’da bir hazır gıda zincirinde çalışıyorsunuz. Şehirde kiralar sizin için çok pahalı olduğundan kentin çeperinde oturuyorsunuz ve hergün iş için şehre gidiyorsunuz. Kökeniniz yerli halklardan.

• 3 çocuklu köylü bir kadınsınız. Bir balıkçı köyünde kulübenizde oturuyorsunuz. Asgari ücret karşılığı ağ çekiyorsunuz.

• İki çocuğuyla başkent San-Parta’ya yasal olmayan yollarla varmış Haitili bir mültecisiniz. 10 kişiyle birlikte küçük bir dairede oturuyorsunuz. Farklı işporta işler yaparak iki yakanızı ancak bir araya getiriyorsunuz.

• Başkent San-Parta’da mütevazı bir gelirle yaşayan orta yaşlı engelli bir bireysiniz. Bedensel engelliliğiniz yüzünden çok seyahat etmiyorsunuz, ama ailenizle bazı akşamlar tiyatroya gitmeyi seviyorsunuz. Ailenizin kökleri çeşitli (yerli, Britanyalı, bazı yeni göçmenlerden).

• Aslen başkentli ama Güney’de yaşayan 94 yaşında bir din görevlisisiniz. Çok dar bir devlet maaşınız var. Ailenizin kökeni karışık (yerli, Britanyalı, bazı yeni göçmenlerden).

• Tek çocuklu İngiliz bir erkeksiniz ve yurt dışına katran kumulları ihraç ediyorsunuz. Başkent San-Parta’da iki eviniz ve Avrupa’da da seyahat ettiğinizde kaldığınız bir eviniz var.

• Eskiden Haiti’de öğretmen iken şimdi işsiz ve Parata’da bir mülteci kampında yaşayan bir kadınsınız.

• Başkentte bekar ve işsiz tek çocuğuyla yaşayan bir kadınsınız. Sıkça ayrımcılığa uğrayan etnik bir azınlığın mensubusunuz. Kirayı karşılayabilmek için iki kişiyle birlikte bir daire paylaşıyorsunuz.

• 4 çocuğu olan orta sınıf bir erkeksiniz. Güneyde yaşıyorsunuz. ailenizin yerli köklerine dayanıyor

• 2 çocuklu bekar bir annesiniz. Bir bakkal dükkanında çalışıyor ve ancak ailenizi tok tutabilecek kadar kazanıyorsunuz. Onlarla birlikte, bir balıkçı köyünün çeperinde tuttuğunuz kiralık dairede oturuyorsunuz.

• Güney Parata’da geleneksel kulübelerde yaşayan yerli bir kişisiniz. Bulduğunuz işi yapıyorsunuz.

• Parata’ya bir çekim için gelip buraya yerleşmeye karar vermiş bir Hollywood yıldızısınız. Sık sık kıtalararası seyahat ediyorsunuz. Farklı ülkelerde dört eviniz var.

 

 

Parata’yı herkese anlatın veya hikayesini paylaşın:

Parata’da ne olmuş? (Tarihçe)

Parata küçük bir ülke. 14. yüzyılda bereketli toprakları, denizcilik faaliyetleri ve madencilik sayesinde yerli halk ileri bir medeniyet geliştirmişti. Ancak Avrupalıların burayı “keşfi” sonucunda, Parata halkı özgürlüklerini ve medeniyetlerini kaybetti ve bir Britanya sömürgesi oldu.

20. yüzyıla geldiğimizde Hindistan’ın uzun bir mücadele ardından Birleşik Krallık’tan bağımsızlığını ilan etmesinin ardından, emperyalizm karşıtı dalga Latin Amerika ve Afrika’yı sardı ve sonunda Parata da bağımsızlığını kazandı. Soğuk Savaş’ın sonuna kadar Batı Bloğuyla gergin ilişkileri olan Parata, 1992’de kıta sahanlığında ham petrol bulmasının ardından bunu çıkarmaya başladı. Parata, Soğuk Savaş’ın ardından kapalı ekonomi modelinden hızla pazar ekonomisine geçiş yaptı ve 2019’da dünyada mevcut petrol rezervlerinin %12’si ülkenin kontrolündeydi.

Merkezî hükümetin petrol şirketlerine verdikleri teşvikler neticesinde bu şirketlerin ülkedeki gücü arttı. Parata’nın güney kıyılarındaki zengin petrol rezervleri sondajlandıkça Güney Parata’da çevre sorunları yaşandı. Balıkçı kasabalarında yaşayan insanlar balık kaynaklarına erişmekte güçlük çekiyor. Güney Parata daha da kırılgan bir hâl aladursun, birçok girişimci kuzeydeki başkent San-Parta’da yaşayıp altyapı ve kentsel dönüşüm projelerine yatırım yapıyor. San-Parta, ülkenin “ekonomik gelişmesini” temsil eden parlayan yıldızı olarak görülüyor.

Parata, halihazırda çoğunluğu Hristiyan bir ülke ve küçük bir dini azınlığı var. Çoğu insan biraz yerli mirasım var diyor, ama çoğu insan geçmişini çok geriye de götüremiyor. Hâlâ geleneksel şekilde yaşayan küçük bir yerli nüfus var.

 

Oyunculara şimdi hayatlarında ne olup bittiğini değerlendirtin. Rollerine göre, gündelik hayatlarının akışını düşünsün ve karakterlerini ve durumlarını iyice benimsesinler. Kartlar her şeyi içermediğine göre, hikayelerinin geriye kalanını kendileri yaratabilirler.
Katılımcılara kartlarını gözden geçirip hikayelerini oluşturmaları için için 5-10 dakika verin. Tüm katılımcıların karakterlerine gerçekten bürünmeleri ve zengin bir hikayelerinin olması faydalıdır.  Aşağıdaki sorular katılımcılar kendi hikayelerini oluştururken işlerine yarayabilir: 

• Çocukluğunuz nasıldı? Eviniz nasıldı? Nasıl oyunlar oynardınız? Ebeveyniniz ne iş yapar?
• Gündelik hayatınız şimdi nasıl? Ne ortamda sosyalleşirsiniz? Sabah, öğlen ve akşam neler yaparsınız?
• Nasıl bir hayatınız var? Nerede oturuyorsunuz? Ayda ne kadar kazanıyorsunuz? Boş vaktinizi nasıl geçiriyorsunuz? Tatilde ne yaparsınız? (Tatiliniz var mı?) Sizi heyecanlandıran şeyler neler? Sizi korkutan şeyler neler?
• Başka biri olmak ister miydiniz?
• Çevre koruma hakkında ne düşünüyorsunuz?

Önemli not: Katılımcılar rollerini diğer katılımcılara açıklamıyor.

 

• Herkes hazır olduğunda kolaylaştırıcı herkesi yan yana dizilmeye davet eder. Ardından aşağıdaki soruları tek tek okur ve kişilerin karar vermesi için duraksar. Her katılımcının, okunan ışığında öne bir adım atıp atmamaya karar vermesi beklenir.  Geriye kalanı yerinde sayar.

 

• Normal bir gün. Aşırı hava olayları hariç, eğer küresel ısınma ve iklim krizi gündelik pratiğinizi etkilemiyorsa öne bir adım atın.
• Parata ülkesinde her şey sakin. Eğer onlara yeterli kültürel ve ekonomik avantaj sağlayabileceğinize inanıyor ve çocuklarınızın geleceği hakkında endişe etmiyorsanız öne adım atın.
• Bütçe sıkıntıları nedeniyle, hükümet sosyal yardım programlarına aktarılan fonları kıstı. Bu kısıntılar sizi etkilemediyse öne adım atın.
• Kulağınıza, önümüzdeki aylarda yaşanacak bir kasırganın haberi geliyor. Eğer ailenize ve size yetecek temel erzağınız varsa öne adım atın.
• Fırtına yaklaşıyor. Olası fırtınaya karşı kepenk ve barikat hazırlayacak yeterli paranız varsa öne adım atın.
• Medya, bu kasırganın büyük olacağını söylüyor. Geçici olarak daha güvenli bir yere taşınabilecek vaziyetteyseniz öne adım atın.
• Kasırganın vurmasına bir gün var. Hükümet bulunduğunuz bölgeyi tahliye etmenizi istiyor, ancak size yardım edecek kapasitesi yok, etrafta insani yardım STKları da yok. Oradan ayrılıp kendinizi ve ailenizi güvenli bir yere götürebileceksiniz öne adım atın.
• Dev bir kasırga vuruyor. Hepiniz etkilenen birilerini tanıyorsunuz. herkes geriye iki adım atsın.
• Fırtınanın ardından barınma masrafları tepe yapıyor. Eğer normalin 1,5 katına vurmuş fiyatlarla bir ev alacak paranız varsa öne adım atın.
• Seller yüzünden temiz içme suyuna erişim normalden daha zor. Eğer ailenize ve kendinize yeterli suya erişim sağlayacak paranız varsa ileri adım atın.
• Ülkenin her yeri atıklara bulandığından hastalıklar çabuk yayılıyor. Hastaneler kapasitesinin üzerinde zorlanıyor ama hâlâ işliyorlar. Eğer yayılan salgına karşı korunmanıza yetecek sağlık hizmetine hâlâ erişebiliyorsanız öne adım atın.
• Aylar sonra, yükselen sıcaklıklar nedeniyle Parata’da kivi üretimi harap oluyor. Eğer her perşembe bölgenizde kurulan pazarın ithal ürünler tezgahlarındaki daha pahalı kivilere bütçeniz yetiyorsa öne adım atın.

 

Önemli not: Rol kartlarındaki farklılıklar sebebiyle, her vaziyette öne adım atan katılımcılar olabilir veya hiçbir durumda hareket etmeyenler. Kolaylaştırıcı tüm hadiseleri okuduktan ve herkes tepkisini gösterdikten sonra, her katılımcı oyun sahasında farklı bir seviyede olabilir.

• Katılımcılara rollerini anlatmalarını söyleyin; şimdi ve oyun sırasında neler hissettiklerini (ör: şu adımı atarken ne hissettin?). Oyuncular düşünce ve duygularını paylaşırken güncel durumlarla bağlantı kurulabilir (ör: hayalî durumlarla gerçekler arasında bir benzerlik var mı?)
  (Not: Bazı katılımcılar “doğru zamanda öne adım attım mı atmadım mı” diye düşünebilirler. Bu bir rol oyunu olduğu için doğru ya da yanlış seçim yok. Kilit olan, bağ kurmak, empati göstermek ve gerçek dünyada iklim adaleti meseleleriyle bağlantıyı kurmak.
• Kolaylaştırıcı, konuyu genelleştirmek için, katılımcıların toplumlarında iklim / çevre adaletsizliklerini ne şekillerde hissettiklerine dair sorular sorabilir. Bu kısım, toplumsal cinsiyet, etnik kimlik, sosyo-ekonomik statü gibi farklı kimliklerin, iklim değişikliği tarafından nasıl farklı etkilendikleri tartışmasına alan açar. Hangi kişilerin zaten şimdiden başka tür baskılara maruz kalmakta oldukları dikkatinizden kaçmasın. İklim adaletsizliği tanımı gibi görünen cevapların altını çizin ve bir liste yapın.
• Nihayetinde, katılımcıları ikili gruplara ayırın ve iklim adaletsizliğinin farklı vechelerini gösteren listeye göz atmalarını söyleyin. Listedeki vechelerden bir tanesini seçsinler ve onları, bu adaletsizliğin nasıl önlenebileceği ve bu özel çerçevede iklim adaletinin ne demek olabileceğini tartışmaya davet edin.